Utrechtse wethouder Van Hooijdonk moet nog even wat huiswerk doen als het om stadsverwarming gaat

Utrechtse wethouder Van Hooijdonk (GroenLinks) moet nog even wat huiswerk doen als het om stadsverwarming (en energie in het algemeen) gaat

Laten we met iets positiefs beginnen: het Utrechtse Energieplan is afgelopen donderdag aangenomen door de gemeenteraad. Utrecht heeft nu eindelijk een plan om haar ambitie voor een energie-neutrale stad te worden in 2030 kracht bij te zetten. Hoe ambitieus deze ambitie ook mag zijn, er staat een stip op de horizon.

Duurzaamheid

Één van de grootste uitdagingen en tevens bedreigingen voor de definitie van het begrip energie-neutraal is: warmte. De warmte-voorziening van Utrecht leunt op gas en stadsverwarming (dat ook met gas wordt gestookt). Gas en stadswarmte kan niet, net als bij zonnepanelen, lokaal door burgers worden ‘opgewekt’ en dus heeft de overheid (lees: dus ook de gemeente) hier meer dan bij electriciteit een rol te spelen (er is geen sprake van teruglevering aan het net, wat wel bij electra met zonnepanelen gebeurt). Er is dus geen sprake van een correct functionerende, ‘eerlijke’ markt, maar een monopolie van Eneco (tevens moeder van gas en electriciteitsbedrijf Stedin).

Omdat Gronings gas ‘not done’ is, heeft Eneco besloten een biomassa centrale te bouwen op Lage Weide. Deze vervuilende houtverbrander krijgt vanuit het landelijke energieakkoord veel SDE-subsidie, en mag als ‘niet uitstotende’ centrale worden beschouwd omdat het biomassa betreft (in het landelijke energieakkoord is bepaald dat voor biomassa met een CO2-uitstoot van 0 gram gerekend mag worden).

Dat is dus makkelijk scoren voor de Utrechtse wethouder, ten koste van de leefomgeving. Meer CO2-uitstoot dan bij gas (dat verband immers veel schoner) en 50 zware vrachtwagens die dagelijks naar Lage Weide rijden krijgen we voor deze transitie terug. Tot zover de duurzaamheid, laten we eens naar de kosten kijken.

Vaste kosten

De vaste kosten voor stadsverwarming in Utrecht zijn sinds 2008 met 26,9% gestegen. In jaren van crisis zijn er weinig andere producten en diensten die een dergelijk steile prijscurve hebben laten zien. Voor 2016 betaalt de Utrechter: €301,10 euro aan vastrecht en bij huur van een warmtewisselaar daar nog eens €170,61 bij. In veel gevallen dus een totaal van €471,71 per jaar, wat in de meeste gevallen zo’n 20% tot in veel gevallen ook 60% van de totale warmte-rekening vertegenwoordigt… U heeft waarschijnlijk niet veel abonnementen die duurder zijn.

Alternatieven

Dus laten we met elkaar kijken naar alternatieven, er zijn er immers genoeg die de stadsverwarming prima kunnen vervangen. Denk aan warmtepompen, zonneboilers en pelletkachels. Al deze oplossingen betreffen maatwerk en laten zich beter installeren in een eigen huis dan een huurflat, maar ze zijn stuk-voor-stuk het onderzoeken waard.

De ISDE-subsidie waarmee je al snel 40% van de aanschaf van je warmtepomp door de nederlandse overheid vergoed krijgt, maakt dit soort investeringen nu wel erg aantrekkelijk. Meer informatie over de alternatieven en subsidies vind je op: www.stadsverarming.nl.

Afsluiten van stadsverwarming

Dan terug naar de raadsvergadering van (afgelopen) donderdag 14 januari. Tijdens de raadsvergadering stellen Bulent Isik (raadslid PvdA) en Cees Bos (raadslid Stadsbelang) vragen aan de wethouder omtrent de hoge afsluitkosten van stadsverwarming en de onwenselijke situatie die hierdoor optreedt omdat bewoners stoppen met het verduurzamen van hun woning door deze excessief hoge afsluitkosten.

In het vraaggesprek toont de wethouder niet heel veel kennis van de energie systeem, ze beweert namelijk dat:

• de gemeente geen juridische rol heeft in de afsluit kwesties tussen Eneco en de bewoners van Utrechtse huizen met een stadsverwarmingsaansluiting. Dit getuigt van weinig dossier kennis wat stadsverwarming betreft. De gemeente heeft zelfs een erg nadrukkelijke rol in deze, metname waar het (nieuwbouw)huizen van de laatste 20 jaar betreft die zijn belast met een kwalitatieve aansluitverplichting op stadsverwarming. Deze verplichting wordt bij de uitgifte van grond (bv. voor nieuwbouw projecten) door de gemeente opgelegd aan toekomstige bewoners. Omdat het hier een kwalitatieve verplichting en geen kettingbeding betreft, blijft deze verplichting ook bij verkoop van een woning in stand en gaat deze over op de volgende bewoner(s). De schatting is, is dat meer dan de helft van de Utrechtse woningen met een stadsverwarmingsaansluiting met een dergelijke verplichting door de gemeente is belast.
  
• huishoudens die zelfvoorzienend (energie-neutraal) zijn wat elektriciteit betreft, deze ook niet van het vastrecht van de electriciteitsaansluiting af kunnen. Dit is niet correct, electricteits- en gasaansluitingen kunnen tegen redelijke een vooraf vastgestelde en gepubliceerde tarieven door Stedin worden weggenomen. Zie: https://www.stedin.net/tarieven.
  
• het stadsverwarmings netwerk een gesocialiseerd netwerk is. Alle aangeslotenen bekostigen het netwerk. Zodra er sprake is van bewoners die willen afsluiten, zullen zij een deel van de afschrijvingskosten voor hun rekening krijgen. Dit is eveneens onjuist. Het is geen gesocialiseerd netwerk.  Het netwerk wordt geexploiteerd door een commercieel bedrijf dat tot dusver een monopolie heeft op het leveren van de stadsverwarmings dienst. Dus laten we het niet nog gekker maken dan het al is (er wordt hier een commercieel bedrijf ten faveure van inwoners van de gemeente door de wethouder in bescherming genomen). Uit de praktijk blijkt dat afsluitoffertes van Eneco voor het wegnemen van een stadsverwarmingsaansluiting betreffen puur en alleen (buitensporige) kosten voor het uitvoeren van de (fysieke) werkzaamheden.

De beelden van deze raadsvergadering zijn via deze link terug te kijken:

http://player.companywebcast.com/gemeenteutrecht/20160114_1/nl/Player

Hieronder volgen verwijzingen en transcripten van twee passages uit deze vergadering. In de twee passage wordt er een groot gebrek aan kennis over het energie systeem bij de wethouder duidelijk. Het transcript is bijna letterlijk uit de raadsvergadering overgenomen, voor de volledige versie adviseren wij u de beelden van de raadsvergadering online terug te kijken op ondergenoemde tijdstippen.

Passage 1 uit raadsvergadering 14-01-2016:

Bulent Isik vraagt om rol van de gemeente (tijdstip 1:29:50 tot 1:30:50)

• bij de bizarre afsluitoffertes van Eneco en
• rol/inspraak van burgers bij stadsverwarming

Passage 2 uit raadsvergadering 14-01-2016:

Bulent Isik (en Cees Bos) stellen vragen over de hoogte van afsluitkosten stadsverwarming door Eneco (tijdstip 2:43:30 tot 2:48:00)

Lot van Hooijdonk (wethouder):

“Een zaak tussen Eneco en klant. Eneco is een bedrijf met een business case voor stadsverwarming. Als een klant dat niet meer wenst af te nemen is dat een zaak tussen Eneco en de klant. Iets waar de gemeente niet een juridische rol in heeft.”

Cees Bos (raadslid Stadsbelang):

“Ik wil de wethouder toch tegenspreken. Het college legt op dat in nieuwbouw wijken stadsverwarming wordt aangelegd. Mensen zijn genoodzaakt stadsverarming af te nemen en kunnen niet uit alternatieven kiezen. Het antwoord van de wethouder doet tekort. Hij verlangt inspanning hierop van de wethouder.”

Bulent Isik (raadslid PvdA):

“Bewoners willen hun panden verduurzamen, maar doen dat niet bij dit soort afsluitkosten. Bewoners verduurzamen daardoor niet. Advies aan het college: Ga ik de samenwerking met Eneco kijken wat de mogelijkheden zijn.”

Lot van Hooijdonk (wethouder):

“Dit is een complex onderwerp. Wat hier eigenlijk aan de hand is, stadsverwarming is gesocialiseerd. Als ik mijn huis neutraal maak voor electriciteit, dus geen kilowattuur meer afneem voor mijn electriciteit, betaal ik nog steeds vastrecht, want ik moet meebetalen aan het feit dat we met z’n allen dat netwerk in stand houden. Dat is ook het ingewikkelde bij stadsverwarming en daardoor lastig voor het bedrijf als daar ‘gaten’ in ontstaan., want dan wordt dat afwenteld aan anderen. We hebben daar geen juridisch rol in. Het betreffen geen afkoppelingskosten, maar afschrijvingskosten.”

Cees Bos (raadslid Stadsbelang):

“Als ik off-grid wil (red. qua electra) dan kost dat 500 euro, dat staat in geen verhouding tot de 4000 euro die Eneco in rekening brengt. (…) Ik vind dat de gemeente hier absoluut in rol in heeft om tenminste het gesprek te openen en te kijken wat er mogelijk is voor de bewoners…. Want u legt het wel op.”

Lot van Hooijdonk (wethouder):

“Ik meen dat het niet klopt wat de heer Bos zegt, maar dat moeten we uitzoeken. Hoe nieuwer het huis is, hoe meer het kost om af te sluiten (red. Van Hooijdonk vermoed een directe link met de afschrijvingskosten). Maar dat gaan we uitzoeken. Laat ik zeggen dat we ons er op gaan beraden. Wat ik al zei, het is een ingewikkelde zaak en als het om stadsverwarming gaat hebben we de instelling om heel gebiedsgericht te kijken waar wil je stadsverwarming nou wel en niet hebben en waar wil je het ook bewaren. En waar je het wil bewaren zul je ook moeten nadenken over het collectief opbrengen van de kosten, dus dat is echt wel een element wat hier een rol speelt. Terwijl je niet wil, wat je niet wil is mensen dwars zitten in hun duurzaamheids ambities. Dat is natuurlijk helemaal correct. Maar we nemen het mee en ik ga uitzoeken hoe het precies zit en we gaan ons beraden op wat dat betekent voor de rol van de gemeente.”